Günümüzde dahi etkisini yitirmeyen kambiyo senetlerinden en çok kullanılan çek, özellikle ticari hayatta tacirler ve esnaflar arasında sıklıkla kullanılmaktadır. Çekin karşılıksız çıkması sonucunda alacaklının kambiyo yoluyla icra takibi gibi hakları olsa da 15/07/2016 tarihinde Çek Kanunu’nda yapılan değişiklikle birlikte alacaklılara başka hukuki imkanlar da tanınmıştır.
Daha evvel Çek Kanunu’nda karşılıksız çek düzenleme suçu mevcutken daha sonra bu olgu suç olmaktan çıkarılmıştı; ancak uygulamada ortaya çıkan bu boşluktan dolayı birçok kişi mağdur olmuş bu sebeple yeniden çek kanunu kapsamında yapılan değişiklikle, karşılıksız çek düzenlemek bir suç olarak hüküm altına alınarak adli para cezası, hapis cezası, gibi birtakım yaptırımlar öngörülmüştür.
Karşılıksız Çek Suçunun Oluşması şartları
-Çekin vadesi gelmiş olmalıdır
-Çek süresi içerisinde ibraz edilmiş olmalıdır
-Çekin arkasına karşılıksızdır olduğu şerhi ilgili banka tarafından işlenmelidir
-Çek sahibi süresi içerisinde şikayet yoluna başvurmalıdır. (Öğrenmesinden itibaren 3 ay her halde 1 yıl)
Yukarıda sayılan bu şartlar yerine getirildiği takdirde çek düzenleyen kişi hakkında bazı yaptırımlar öngörülmüştür.
Bu yazımız ilginizi çekebilir: Çek İptali Davası
Karşılıksız Çek Düzenlemenin Cezası
Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak "karşılıksızdır" işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamaz. Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder. Yargılama sırasında da resen mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi, bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanır. Koruma tedbiri olarak verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararlarına karşı yapılan itirazlar bakımından 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır. Bu suçtan dolayı açılan davalar icra mahkemesinde görülür ve icra ve İflas Kanununun 347, 349, 350, 351, 352 ve 353 üncü maddelerinde düzenlenen yargılama usulüne İlişkin hükümler uygulanır. Bu davalar çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülür.
verilen adli para cezalarının ödenmemesi durumunda, bu ceza, 13/12/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 106 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan kamuya yararlı bir işte çalıştırma kararı verilmeksizin doğrudan hapis cezasına çevrilir.
Görüldüğü üzere karşılıksız çek düzenleyen kişiler hakkında adli para cezası verilmesi bu para cezasının ödenmemesi durumunda ise doğrudan hapis cezasına çevrileceği kanun kapsamında hüküm altına alınmıştır. Yine bu kişiler hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı şeklinde tedbirlere de hükmolunacağı kanun kapsamında belirtilmiştir.
Karşılıksız Çek Suçunda Yetkili ve Görevli Mahkeme
Karşılıksız çek düzenleme suçuna bakmakla görevli Mahkeme İcra Mahkemesi olup, yetkiye ilişkin ise seçimlik yetki bulunmaktadır. Çekin tahsil için verildiği bankanın bulunduğu yer, çek hesabının açıldığı yer, keşidecinin yerleşim yere yâda şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinin herhangi birinde dava açılabilmektedir.
Merhaba Halil Bey
Yazıda da belirttiğimiz gibi 3 aylık hak düşürücü süre mevcut.
Ancak bu kişiler bahsettiğiniz gibi adlarına kayıtlı her şeyi alacaklılarından mal kaçırma kastıyla başkalarına devrettilerse bu durumda bu mallara yönelik tasarrufun iptali davası açılarak
alacağınızı tahsil etmeye yönelik işlemler yapılabilir.