2016 yılında yürürlüğe giren 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) kapsamında kişisel verilerin işlenmesi süreci ve buna ilişkin uyulması gereken hususlara yönelik düzenlemeler yapılarak kişisel verileri işleyen veri sorumlularına da birtakım yükümlülükler getirilmiştir. Bu kapsamda KVKK’da kanuna aykırı olarak ilgili kişilere ait kişisel verileri işleyen veri sorumluları için ciddi tutarlarda idari para cezaları düzenlenmiştir. Yine kanuna aykırı olarak hareket eden veri sorumlularının idari para cezalarının yanı sıra TCK 134-140 kapsamında düzenlenen kişisel verilerden kaynaklı çeşitli suçlardan sorumlu tutulabilmesi de mümkündür.
Bu kapsamda yapılan düzenlemelerden biri de aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmesi olup Kişisel Verilerin Korunması Kanunu madde 16’da veri sorumlularına aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirme zorunluluğu getirilmiştir. Veri sorumluları kişisel verisi işlenen ilgili kişileri kişisel verilerin işlendiğine dair belirli hususlarda aydınlatmak zorundadır. Yine bu kapsamda KVKK’nın yanı sıra Kişisel Verileri Koruma Kurumu tarafından ‘’Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’’ yayımlanmıştır.
KVKK’ya göre Aydınlatma Yükümlülüğü Yerine Getirilecek Kişiler
Kanun veri sorumlusunu, verisi işlenen ilgili kişiyi aydınlatmakla yükümlü kılmış olup bu kapsamda ilgili kişi Kanunda da belirtildiği üzere verisi işlenen gerçek kişi herkes olabilir. Örneğin veri sorumlusu bir şirketin çalışanı, şirketçe tutulan özlük dosyasında bulunan fotoğraf, kimlik, iletişim, banka hesap bilgisi gibi kişisel verileri bulunduğundan ilgili kişi olabileceği gibi o şirkete gelen kapıda adı soyadı gibi kişisel verileri alınan ziyaretçiler de ilgili kişi statüsünde olduğundan, veri sorumlusu şirket tarafından aydınlatılmaları gerekmektedir.
KVKK’ya göre Aydınlatma Yükümlülüğünün İçeriği
KVKK madde 10 a göre aydınlatma yükümlülüğünün içeriğinde asgari olarak aşağıdaki hususlar mutlaka bulunmalıdır:
a)Veri sorumlusunun ve varsa temsilcisinin kimliği,
b) Kişisel verilerin hangi amaçla işleneceği,
c) İşlenen kişisel verilerin kimlere ve hangi amaçla aktarılabileceği,
ç) Kişisel veri toplamanın yöntemi ve hukuki sebebi,
e)İlgili kişinin KVKK kapsamındaki 11.Madde de belirtilen Hakları
Yine tebliğe göre Aydınlatma yükümlülüğü yerine getirilirken ilgili kişiye yapılacak bildirimin açık ve sade bir dille yapılması, aydınlatma içeriğinin muğlak ifadeler içermemesi gerekmektedir. Ayrıca aydınlatma yükümlülüğü ve açık rıza birbirinden farklı iki kavram olup bu iki husus birbiriyle karıştırılmamalıdır.
Aydınlatma Yükümlülüğü’nün Yerine Getirildiğinin İspatı
Aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirildiğinin ispatı veri sorumlusundadır. Veri sorumluları tarafından bu sebeple aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirildiğine dair gerekli ispat hususları muhakkak saklanmalıdır. Kişisel verisi işlenen ilgili kişiye imzalatılan aydınlatma metinlerinin veya sms,mail,çağrı merkezi aracılığıyla yapılan aydınlatma yükümlülüğüne dair bilgilendirmelere ilişkin ispat hususlarının veri sorumlularınca olası bir ihtilaf ihtimaline karşı saklanması elzemdir.
KVKK’da Düzenlenen Aydınlatma Yükümlülüğü’nün İstisnaları
KVKK madde 28/f.1’de düzenlenen hallerin bulunması durumunda KVKK hükümlerinin uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla ilgili maddede bulunan hallerin mevcudiyeti halinde aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmesi gerekli değildir. Yine KVKK madde 28/f.2’de de aydınlatma yükümlülüğünün zorunlu olmadığı bir takım haller belirtilmiştir. Kanunda belirtilen bu haller ise oldukça sınırlıdır.
KVKK Kapsamında Aydınlatma Yükümlülüğü’ne Aykırılık Halinde İdari Para Cezası
KVKK madde 18’de aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmeyen gerçek kişi veya özel hukuk tüzel kişisi niteliğindeki Veri Sorumluları hakkında kurum tarafından her yıl belirlenecek oranda idari para cezaları verilmesi öngörülmüştür. Kamu Kurum Kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları hakkında ise ilgili kamu kurum ve kuruluşunda görev yapan memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında görev yapanlar hakkında disiplin hükümlerine göre işlem yapılarak sonucun kurula bildirilmesi öngörülmüştür.
KVKK’nın 10. maddesinde düzenlenen aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmeyenler hakkında 2020 yılı İdari para cezaları için belirlenen değerleme oranları baz alındığında Kişisel Verileri Koruma Kurumu tarafından, 9.012,00 Türk Lirasından 180.263,00 Türk Lirasına kadar idari para cezası verilebilecektir.
